Bio e Nexhmije Pagarushes

Nexhmije Pagarusha, legjenda e gjallë e këngës shqiptare, u lind më 7 maj të vitit 1933 në Pagarushë. Babai i Nexhmijes Veseli, mësues, siç thotë Nexhmija, është më meritori që nuk e la këtë yll të shuhet, po na e dhuroi të gjithëve deri në shkallë krenarie.
Dikush e quajti Bilbili i Kosovës, dikush Mbretëresha e Këngës Shqipe, dikush tjetër Primadona e Melosit Popullor, Ema Sumak Shqiptare, Madam Baterflaj, Fyti i Kristaltë, e të tjera, e të tjera.
Të gjitha këto epitete janë bërë sinonim për emrin e Nexhmije Pagarushës dhe mbase të gjithë kanë të drejtë sepse të gjithë gjejnë diçka të veçantë në zërin e saj magjik. Nuk pretendojmë t’i themi të gjitha në një intervistë, me hapësirë të kufizuar, kur bëhet fjalë për një kolos siç është Nexhmija. Rëndësia dhe vlera e veprës së Nexhmijes është çmuar e vlerësuar nga kompetentët dhe njohësit e artit dhe kjo siç e dimë është bërë në superlativ.
Nexhmija dhe kënga ishin një, këtu mbase e ka shpjegimin fakti se ajo as që ka mbajtur ndonjë evidencë për koncertet as për këngët e kënduara.
Opusi i këngëve të Nexhmijes ishte shumë i gjerë dhe ajo ka shkëlqyer në të gjitha zhanret. Shumë artdashës edhe sot e kujtojnë një koncert të Nexhmijes me ariet operistike të Bethovenit, të Puçinit, Verdit …të përkthyera shqip. Është për të ardhur keq që ky koncert nuk është regjistruar. Majat më të larta Nexhmija i arriti me “Bareshën”, kështu mendojmë ne, ndërsa ajo mendon ndryshe.
Nexhmija me sukses e provoi veten edhe si aktore filmi e teatri. ”Dasma e përgjakur”; “Tre vetë kapërcejnë malin” ; ”E kafshoja terrin” ; ”Lepuri me pesë këmbë” ; ”Fluturimi i Micakut” ; ”Daullet e të çmendurve”, ”Rexha i nënës në grazhd të kalit” etj., etj., janë disa nga projektet ku interpretoi rolet kryesore.
Në jetën artistike Nexhmija mori shumë çmime të cilat ajo nuk mund t’i veçojë. Ne po e veçojmë çmimin – titullin “Këngëtare e Shekullit “ e këtë e meriton padyshim. Nexhmije Pagarusha vulosi me emrin e saj shekullin e XX-të.

Blue Sky : znj. Pagarusha, kur filluat ju të këndoni ishte shumë e vështirë të ishe femër e aq më e vështirë të ishe femër artiste. Çka do të kujtoni nga ai fillim?

Nexhmije Pagarusha : Eh Florë, ka qenë vërtet shumë, shumë vështirë. Tash po e shoh sa më vështirë ka qenë atëherë se sa tash. Mirëpo unë kam pasur një grusht njerëz të cilët më kanë ndihmuar shumë, më kanë inkurajuar, p.sh., Skender Gjinali, i cili ka qenë shef i grupit të produksionit, mandej i ndjeri Ismet Mula –drejtor, pastaj Lorenc Antoni etj., të cilët me dashurinë e tyre për artin me të vërtetë na kanë ndihmuar shumë. Na kanë shtyrë përpara. Çfarë bënë ata ? Mblodhën të gjithë ata që kanë kryer Akademinë e Muzikës në Beograd dhe i sollën këtu. Kështu unë dua që të shfrytëzoj këtë rast dhe t’i falënderoj publikisht sepse kanë bërë shumë për ne.

Blue Sky : Domethënë këta janë njerëzit të cilëve ua kushtoni suksesin?

Nexhmije Pagarusha : Po pikërisht kështu ! Ata janë më meritorët që unë, dhe jo vetëm unë, po gjithë ata këngëtarë e këngëtare kanë bërë emër.

Blue Sky : Kur ndodhi ai moment i paraqitjes suaj të parë serioze para publikut, kur edhe të tjerët e kuptuan se jeni vërtet këngëtare ?

Nexhmije Pagarusha : Eh Florë, është periudhë shumë e gjatë dhe jo se është e gjatë por unë kurrë nuk kam mbajt evidencë, as në kokë as në shpirt as në letër. Kjo jeta e karrierës sime ka qenë sikur ta hedhësh në det një fëmijë i cili nuk di të notojë, nuk fundoset por, mëson aty për aty të notojë. Vërtet nuk di ! Koncerte atëherë nuk ka pasur, ka pasur një audicion. Ka qenë diku në vitin 1948, kur jam pranuar si këngëtare. Kishim një lentë, se ajo radio asokohe ka pasur vetëm një zyrë, një studio të vogël prej së cilës shkonte programi drejtpërdrejtë. Duhej të zgjoheshim në orën pesë të mëngjesit dhe shkonim e të këndonim drejtpërdrejtë ! Dhe për çudi zëri shkonte, posi ! Duhej kocentrim i madh. Koncertet kanë ardhur më vonë, shumë më vonë, kur shkova në shkollë të muzikës në Beograd, se këtu nuk kishte. Atje edhe e kam pasur paraqitjen e parë para publikut. Mirëpo e lash shkollën e muzikës në vitin e tretë. Nuk mundesha, u humba. Mënyra e punës për solo kanto mua nuk më pëlqente, më pengonte. Nuk di pse po unë fillova ta humb zërin. Thjesht nuk dija të këndoja !

Blue Sky : Po si e kultivuat zërin dhe talentin më pas ?

Nexhmije Pagarusha : Natyra kur të fal diçka, të fal ! Ose të fal diçka të mrekullueshme ose të shëmton. Unë nuk e di se si natyra më ka falë këtë zërin tim të impostuar, si duhet që unë kurrë nuk ia kam ditë vlerën. Kam kënduar 40 vjet e nuk e kam ditë si po këndoj. Tash po e shoh se pasurkam kënduar mirë !

Blue Sky : Ne konsiderojmë se ”Baresha” është kryevepra e interpretimit tuaj ! A pajtoheni ju me këtë ?

Nexhmije Pagarusha : Unë pajtohem me konstatimin se kjo është kryevepër e kompozitorit Rexho Mulliqit dhe poetit Rifat Kukaj !



Blue Sky : Për ju janë dhënë vlerësime në superlativ! Ka qenë e vështirë të arrini këtë famë?

Nexhmije Pagarusha : Në vend që unë të përgjigjem në këtë pyetje do ta kisha cituar një thënie të Dantes : ”Rruga që shpie drejt famës asnjëherë nuk është e mbushur me lule”.

Blue Sky : Çfarë mund të thoni për udhëtimet tuaja në Shqipëri dhe bashkëpunimin mes artistëve shqiptarë ?

Nexhmije Pagarusha : Ai ka qenë një udhëtim i imi, dhe jo vetëm i imi, po edhe i atyre kolegëve të mi, i pritur shumë kohë, i pritur me vjet. Ëndrra e të gjithë neve ka qenë të shkojmë në shtetin amë. Në karrierën time i veçoj ato turne sepse kam takuar ata që i dua shumë dhe ëndrra ime ka qenë kjo. Kam pasur emocione të mëdha ! Dhe kur i kam dëgjuar kolegët e mi këngëtarë në Shqipëri, mua më është dukur vetja sa të zitë e thoit. Këtë sinqerisht po e them, dhe, edhe sot e ndiej veten të tillë.

Blue Sky : Keni qenë ambasadore e vërtetë e këngës shqipe nëpër botë. Çka do të veçonit si diçka më karakteristike nga ato udhëtime dhe cila është fuqia e prezantimit para të tjerëve përmes muzikës ?

Nexhmije Pagarusha : Po Florë, kam udhëtuar shumë dhe kam folur me gjuhën e popullit tim ! Kudo ku shkova, me këtë gjuhë fola dhe të gjithë më kuptuan. Kënga popullore shqipe është vërtet e bukur. Populli ynë ka një kulturë të lashtë. Ata kompozitorë që nuk dihen me emër kanë krijuar dhe i kanë dhënë shpirt këngës. Është e veçantë kënga popullore dhe është klasikë që se ka kush dhe të cilën na e lakmojnë shumë. Besoj shumë që këngën popullore kushdo që do ta kish kënduar ashtu edhe do të tingëllonte, plot shpirt.



Blue Sky : Nuk mundem pa përmendur një mendim të Zhyliet Grekos e cila thotë : “Nexhmijen nuk mund ta krahasoj me askënd se do ta fyeja” – si e komentoni këtë?

Nexhmije Pagarusha : Kjo varet njeriu çka ndien në atë moment. Ajo ashtu ka menduar dhe ashtu ka thënë ! Po unë nuk jam e vetmja që vlej apo kam vyer diçka!

Blue Sky : Një shembull tjetër i gjuhës universale të muzikës : kënga e njohur hebreje “Hava Nagila”e kënduar në origjinal edhe në Izrael ka mahnitur dëgjuesit !

Nexhmije Pagarusha : Kur e kam futë këtë këngë në repertorin tim, të gjithëve iu ka dukë çudi e madhe, mirëpo kjo këngë u popullarizua shumë. Kam pasur një turne në Izrael me këtë këngë. Më kujtohet sot kur në Bullgari në një koncert, përveç këngëve tona popullore këndova edhe këngën hebreje “Hava Nagila”. Atë natë aty ishte edhe një avokat nga Tel Avivi i cili mbeti i mahnitur dhe menjëherë u nënshkrua kontrata për tërë grupin që të shkojmë në Izrael.

Blue Sky : Sa këngë keni kënduar, e dini ? Ku gjenden ato sot, a i keni ?

Nexhmije Pagarusha : Nuk e di sa këngë kam incizuar se nuk kam mbajt evidencë. Nuk kam menduar se do të më nevojitet kjo evidencë. Kam mjaft këngë të incizuara për shpirtin tim. Falënderoj Radio Kosovën që më ka mundësuar ta dëgjoj veten se si po këndoj. Nuk janë të gjitha aty, ka edhe të tjera materiale që shpresoj t’i nxjerrim të gjitha dhe t’i digjitalizojmë.

Blue Sky : Ju e keni ndërprerë herët karrierën, të paktën gjenerata ime mendon kështu, kjo mbase nga dashuria e madhe që kishim për muzikën!

Nexhmije Pagarusha : Po është e vërtetë. Ka ndikuar në këtë jeta private hallet,vitet e punës …Sidoqoftë jam e lumtur që e kam ndërprerë pikërisht atëherë se nuk bën..., kur nuk shkon duhet ta lësh ! Kur nuk shkon nuk shkon! Unë nuk vuaj për këtë, vetëm më ka ngelë peng që nuk kam bërë një koncert përmbyllës. Këtë ma kanë kërkuar deri edhe fëmijët se lëre më të rriturit. Për hatër të tyre mbase edhe do të kisha provuar të bëj diçka.




Blue Sky : Dhe papritmas ndodhi disi mrekullia dhe ju shfaqeni para publikut shqiptar në Tiranë bashkë me një artist tjetër gjithashtu të madh, Ardit Gjebrenë. Si ndodhi kjo ?

Nexhmije Pagarusha : Po ju e dini, Ardit Gjebrea di të bëjë veç mrekullira! Ai si duket ka pasur një shkop magjik i cili i ka ndihmuar të më bind. Ju thash edhe më lart se unë kam shumë emocione kur shkoj në Tiranë. Jo se s’kam dashur të shkoj mirëpo të paraqitem në skenë ka qenë një absurditet. Ai më tha se do të jem kryetare e jurisë dhe unë mendova se duhet të paraqitem në skenë për të ndarë ndonjë çmim. Mirëpo nuk ishte ashtu ! Ai më bëri një befasi të cilën as që kam mundë ta marr me mend. Ju e keni parë, kur ai prezanton këngën dhe paraqitjen time, unë shtangem dhe s’dija çfarë po ndodh. Edhe më tutje mendoja se duhet t’i jap dikujt ndonjë çmim mirëpo kur dëgjova muzikën atëherë e pashë se s’kam nga t’ia mbaj dhe vërtet as sot nuk e di se si kam qëndruar në këmbë.

Jam shumë e lumtur që e kam njohur Ardit Gjebrenë. Ai është jo vetëm një këngëtar i mrekullueshëm po dhe një njeri i mrekullueshëm, një intelektual me plot kuptimin e fjalës një punëtor i madh …Gjatë atyre ditëve të qëndrimit tim atje unë jam mahnitur me durimin e tij, me shkathtësitë e tij me mënyrën e punës, me respektin dhe dashurinë që tregonte për të gjithë. Tri katër ditë sa qëndrova aty si s’e dëgjova një herë të ngritë zërin. Ai është një shembull se si duhet të punohet dhe të arrish rezultate !

Blue Sky : Edhe një paraqitje tjetër befasuese para një viti !

Nexhmije Pagarusha : Po, ishte kjo paraqitja ime pas 20 vjetësh, kjo me rastin e Maratonës Humanitare për Fëmijë. Pas 20 vjetësh përjetova një befasi ! Hyra në studion e kolegut tim Ilir Shaqiri, i cili kishte bërë këtë këngë. Më pëlqeu shumë teksti i Afërdita Kelmendit dhe fillova ta këndoj, me dyshim se mund ta këndoj. Më pëlqeu shumë dhe për befasinë time dhe të publikut e pranova dhe e këndova ! Natyrisht jo me atë zërin që është mësuar publiku të më dëgjojë por besoj që ju ka pëlqyer.

Blue Sky : Do të vazhdoni të këndoni ?

Nexhmije Pagarusha : Nuk e di! Nuk ka kush të kompozojë. Edhe unë nuk jam shumë e interesuar kështu që duhet dikush të më shtyjë, të bëj diçka si në rastin me Ilirin.

Blue Sky : Më intereson mendimi juaj për muzikën që krijohet sot. Si e shihni ju atë nga një kënd i qetë e tërhequr nga skena ?

Nexhmije Pagarusha : Si e shoh ? Në vend të përgjigjes po citoj Frojdin: ”Çdo e ngritur kulturore është një barrikadë kundër agresorit dhe luftës”. Pra vlerat mbesin ! Tash kemi TV, kemi radiot të cilat duhet të kenë shumë kujdes në zgjedhjen e muzikës. Kush dëshiron të dëfrehet ajo dihet, në ndonjë aheng, dasmë, në ato raste edhe unë e dua atë muzikë, mirëpo unë besoj shumë që kënga e mirëfilltë do ta gjejë rrugën e vet, se çdo vrull kthehet në lumin e vet.




Blue Sky : Shumë këngëtarë duke folur për ju thonë se keni qenë shkollë për ta, pra pikë reference. Çfarë i këshilloni ata kur kërkojnë mendimin tuaj ?

Nexhmije Pagarusha : Kurrë askush nuk e ka kërkuar mendimin tim ! Mbase, mendojnë se i dinë të gjitha ose kanë ngurruar duke menduar se nuk do t’i këshilloj! Ndoshta edhe kanë bërë mirë. Secili duhet ta gjejë veten në interpretimin e vet.

Blue Sky : Ata të cilët kanë ngurruar të ju pyesin, çka do t’iu thoshe sot?

Nexhmije Pagarusha : Le të këndojnë me shpirt. Le ta donë këngën e mirëfilltë popullore se kurrë nuk do të dështojnë dhe le të jenë vetja e tyre !